احکام قطعمقصود از احکام قطع، احکام اصولی مترتّب بر قطع به حکم شرعی است. ۱ - تعریفبه خصوصیات، آثار و فوایدی که بر قطع به حکم، مترتب می‌گردد، احکام قطع گویند، مانند: طریقیت قطع، حجیت قطع و... ۲ - احکام طریقیت قطع۱. طریقیت قطع؛ قطع، طریق به سوی واقع بوده و هم چون پنجره‌ای است که از آن به واقع نظر می‌شود و به خاطر همین خصوصیت کشف تام از واقع، حجت است ( البته این، اثر قطع طریقی است نه موضوعی؛ ۲. در صورتی که طریقیت قطع، ذاتی آن باشد، شارع نمی‌تواند مکلف را مجبور نماید بر خلاف آن عمل کند؛ ۳. لازمه طریقیت قطع به واقع این است که شارع می‌تواند در جایی که مکلف قطع به حکم واقعی ندارد، امارات و اصول عملی را برای او جای گزین قطع نماید. ۳ - احکام حجیت قطعحجیت قطع؛ و آن، قابلیت استناد به قطع در استنباط احکام شرعی است، که لازمه آن، منجزیت و معذریت می‌باشد. ۴ - منجزیت قطعمنجزیت، به معنای لزوم موافقت با قطع و عدم مخالفت با آن است؛ پس در جایی که قطع، مطابق واقع باشد، لازمه حجیت قطع، منجزیت آن است؛ یعنی آخرین مرحله از مراحل چهارگانه تکلیف (اقتضا، انشا، فعلیت و تنجز) مسلّم شده است و چنان چه کسی با آن مخالفت کند مستحق عقوبت است. ۵ - معذریت قطعدر جایی که قطع، مخالف واقع باشد، معنای حجیت، معذریت است؛ به این معنا که قطع مکلف به خلاف تکلیف واقعی، عذری برای وی در مقابل مولا محسوب می‌گردد و او را از عقاب می‌رهاند. [۱]
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج۴، ص۴۳-۴۴.
[۶]
ملکی، حبیب الله، تلخیص الاصول، ص۱۴۷.
۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۱۳، برگرفته از مقاله «احکام قطع». رده‌های این صفحه : قطع
|